Σκολίωση

 

Τι Είναι Η Σκολίωση;

Η σκολίωση είναι μια τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, κατά την οποία η σπονδυλική στήλη αποκλίνει πλάγια και συστρέφεται, δημιουργώντας καμπύλες σε σχήμα “S” ή “C”. Η σκολίωση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο της σπονδυλικής στήλης, στην αυχενική, θωρακική ή οσφυϊκή μοίρα. Συχνά, υπάρχει πόνος στην πλάτη, παραμορφώσεις του σώματος ή ακόμη και αναπνευστικά προβλήματα.

Η πάθηση μπορεί να εκδηλωθεί τόσο σε παιδιά, όσο και σε ενήλικες, ενώ η πορεία της εξαρτάται από την ηλικία, το είδος της σκολίωσης και το αν συνυπάρχουν άλλες παθήσεις, όπως η εκφυλιστική σπονδυλική στένωση.

Ποια Είδη Σκολίωσης Υπάρχουν;

Η σκολίωση ταξινομείται με βάση την αιτία εμφάνισής της. Τα κυριότερα είδη περιγράφονται παρακάτω.

Ιδιοπαθής Σκολίωση

Είναι η πιο συχνή μορφή και αφορά το 80-85% των περιπτώσεων. Εμφανίζεται κυρίως σε εφήβους χωρίς εμφανή αιτία.

Συγγενής Σκολίωση

Οφείλεται σε δυσπλασία των σπονδύλων κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη. Μπορεί να συνοδεύεται από άλλες σκελετικές ή νευρολογικές ανωμαλίες.

Νευρομυϊκή Σκολίωση

Εμφανίζεται σε ασθενείς με παθήσεις όπως εγκεφαλική παράλυση, μυϊκή δυστροφία ή νωτιαία μυϊκή ατροφία. Χαρακτηρίζεται από προοδευτική επιδείνωση.

Εκφυλιστική Σκολίωση Ενηλίκων

Εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία, συνήθως μετά τα 50, λόγω φθοράς των μεσοσπονδύλιων δίσκων, των αρθρώσεων και μυϊκής αποδυνάμωσης.

Λειτουργική Ή Αντισταθμιστική Σκολίωση

Η σπονδυλική στήλη παρουσιάζει παρέκκλιση ως αντίδραση σε πόνο ή ανισορροπία (π.χ. διαφορετικό μήκος ποδιών). Δεν πρόκειται για σταθερή παραμόρφωση.

Πώς Γίνεται Η Διάγνωση Της;

Η διάγνωση είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση της σωστής θεραπευτικής προσέγγισης και για να αποφευχθούν ενδεχόμενες επιπτώσεις στην καθημερινότητα του ασθενή. Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται αρχικά με κλινική εξέταση, παρατηρώντας τη στάση του σώματος και την παρουσία ασυμμετρίας στους ώμους ή στη λεκάνη. Ακολουθεί:

• ακτινογραφία ΘΜΣΣ (θωρακικής και οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης), για τη μέτρηση της γωνίας Cobb
• μαγνητική τομογραφία (MRI), όταν υπάρχουν νευρολογικά συμπτώματα
• εξετάσεις βάδισης ή ισορροπίας, σε περιπτώσεις νευρομυϊκής συμμετοχής

Ποια Είναι Τα Αίτια Εμφάνισης Της Σκολίωσης;

Η σκολίωση μπορεί να προκύψει από ποικίλες αιτίες, ανάλογα με την ηλικία, τη γενετική προδιάθεση, τη μυοσκελετική ισορροπία και τη γενική κατάσταση του οργανισμού. Η αιτιολογία της σκολίωσης καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τη θεραπευτική προσέγγιση.

Ιδιοπαθής Σκολίωση

Η ιδιοπαθής σκολίωση είναι η πιο συχνή μορφή και αφορά περίπου το 80% όλων των περιπτώσεων. Ο όρος “ιδιοπαθής” σημαίνει ότι η αιτία παραμένει άγνωστη, ωστόσο ενοχοποιούνται γενετικοί και κληρονομικοί παράγοντες. Η ιδιοπαθής μορφή εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά και εφήβους κατά τη διάρκεια της ταχείας σωματικής ανάπτυξης, με μεγαλύτερη συχνότητα στα κορίτσια.

Συγγενής Σκολίωση

Η συγγενής σκολίωση οφείλεται σε ανωμαλίες στη διάπλαση της σπονδυλικής στήλης κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη. Οι σπόνδυλοι είτε δεν σχηματίζονται πλήρως είτε παραμένουν συγχωνευμένοι. Αυτές οι δυσπλασίες μπορεί να συνοδεύονται από καρδιολογικά ή ουροποιητικά προβλήματα, ενώ η σκολίωση συνήθως διαγιγνώσκεται στα πρώτα χρόνια ζωής.

Νευρομυϊκή Σκολίωση

Η νευρομυϊκή σκολίωση εμφανίζεται ως συνέπεια παθήσεων που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα ή τους μυς. Συχνά αφορά άτομα με:

• εγκεφαλική παράλυση
• νωτιαία μυϊκή ατροφία
• μυϊκή δυστροφία
• συγγενείς νευρολογικές διαταραχές

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αδυναμία των μυών να υποστηρίξουν τη σπονδυλική στήλη οδηγεί σε προοδευτική παραμόρφωση, η οποία συχνά επιδεινώνεται ταχέως και απαιτεί εξειδικευμένη αντιμετώπιση.

Εκφυλιστική Σκολίωση

Η εκφυλιστική σκολίωση αφορά κυρίως ενήλικες άνω των 50 ετών και σχετίζεται με τη φυσιολογική φθορά των δίσκων, των συνδέσμων και των αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης. Με την πάροδο των ετών, η ασυμμετρία στη φθορά οδηγεί σε παρεκκλίσεις της σπονδυλικής στήλης και πόνο στην πλάτη, ενώ συχνά συνυπάρχει με σπονδυλική στένωση και ριζιτικό άλγος.

Λειτουργική Σκολίωση

Η λειτουργική ή μη δομική σκολίωση δεν αποτελεί πραγματική παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης. Συνήθως προκαλείται από:

• πόνο ή μυϊκό σπασμό, που κάνει τον ασθενή να παίρνει ασύμμετρη στάση
• διαφορά στο μήκος των κάτω άκρων
• ανισορροπία στη βάδιση λόγω άλλων ορθοπαιδικών παθήσεων

Η λειτουργική σκολίωση διορθώνεται όταν αντιμετωπιστεί η υποκείμενη αιτία και δεν οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες.

Η κατανόηση της αιτίας είναι ζωτικής σημασίας για τον καθορισμό της σωστής θεραπείας, είτε συντηρητικής είτε χειρουργικής. Συνοπτικά, λοιπόν, τα αίτια της σκολίωσης διακρίνονται σε:

• ανατομικά (συγγενείς δυσπλασίες)
• νευρολογικά / μυϊκά (νευρομυϊκές παθήσεις)
• εκφυλιστικά (λόγω ηλικίας)
• ανεξήγητα (ιδιοπαθής)
• μη δομικά (λειτουργικά)

Ποια Συμπτώματα Προκαλεί Η Σκολίωση;

Η σκολίωση μπορεί να παραμείνει ασυμπτωματική για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδίως όταν είναι ήπια και εμφανίζεται σε παιδιά ή εφήβους. Ωστόσο, όσο η παραμόρφωση εξελίσσεται ή αφορά την εκφυλιστική μορφή της νόσου σε μεγαλύτερη ηλικία, ενδέχεται να προκαλέσει σημαντική κλινική εικόνα.

Συμπτώματα Σε Παιδιά Και Εφήβους

Η σκολίωση σε παιδιά σπάνια συνοδεύεται από πόνο. Αντίθετα, τα πρώτα σημάδια είναι οπτικά και περιλαμβάνουν:

• ασύμμετρους ώμους (ο ένας ψηλότερα από τον άλλον)
• πλάγια κλίση του σώματος ή του κορμού
• προπέτεια ωμοπλάτης
• μια λεκάνη πιο ψηλά από την άλλη
• εμφανή καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης κατά την κάμψη προς τα εμπρός

Οι γονείς συχνά εντοπίζουν τα συμπτώματα τυχαία, κατά το ντύσιμο ή το μπάνιο του παιδιού. Αν δεν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως, η παραμόρφωση μπορεί να προχωρήσει κατά την περίοδο της ανάπτυξης.

Συμπτώματα Σε Ενήλικες

Σε ενήλικες, κυρίως όταν πρόκειται για εκφυλιστική ή νευρομυϊκή σκολίωση, τα συμπτώματα είναι συνήθως πιο έντονα και μπορεί να είναι τα εξής:

• χρόνιος πόνος στην πλάτη, ιδιαίτερα στη θωρακική ή οσφυϊκή μοίρα
• πόνος στον αυχένα, όταν συμμετέχει η αυχενική μοίρα
• αίσθημα βάρους ή κόπωσης στην ορθοστασία και τη βάδιση
• μειωμένη ελαστικότητα της σπονδυλικής στήλης
• ανισορροπία στη βάδιση και πλάγια κλίση του κορμού
• αλλαγή στη στάση σώματος, με προβολή του ενός ώμου ή μετατόπιση της λεκάνης

Επιπλέον, όταν η θωρακική σκολίωση φτάσει σε σοβαρό βαθμό, μπορεί να προκαλέσει:

• αναπνευστικά προβλήματα, λόγω πίεσης στον θώρακα και στους πνεύμονες
• μειωμένη ανοχή στην άσκηση
• περιορισμό της χωρητικότητας των πνευμόνων

Νευρολογικά συμπτώματα

Σε προχωρημένες μορφές ή σε περιπτώσεις σπονδυλικής στένωσης, η σκολίωση μπορεί να προκαλέσει και νευρολογικές διαταραχές, όπως:

• μουδιάσματα ή αιμωδίες στα κάτω άκρα
• αδυναμία στα πόδια
• πόνο που αντανακλά στους γλουτούς ή το ισχίο
• ακράτεια ούρων σε περιπτώσεις πίεσης του νωτιαίου μυελού, αλλά σπάνια

Πότε Να Απευθυνθείτε Σε Γιατρό;

Η έγκαιρη αξιολόγηση από εξειδικευμένο ιατρό είναι απαραίτητη όταν παρατηρηθούν:

• ορατές παραμορφώσεις στη σπονδυλική στήλη
• επιδεινούμενο πόνο στην πλάτη ή στον αυχένα
• ασυμμετρία στη βάδιση ή τη στάση
• δυσκολία στην αναπνοή ή έντονη καταβολή δυνάμεων
• νευρολογικά συμπτώματα, όπως μούδιασμα ή αστάθεια

Τα συμπτώματα της σκολίωσης ποικίλλουν από ανεπαίσθητες μορφολογικές αλλοιώσεις έως σοβαρή λειτουργική επιβάρυνση. Εφόσον η σκολίωση διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, πολλές από τις επιπλοκές της (πόνος, αναπνευστική ανεπάρκεια, νευρολογικά προβλήματα) προλαμβάνονται ή αναστρέφονται με σύγχρονες θεραπευτικές μεθόδους.

Πώς Αντιμετωπίζεται Η Σκολίωση;

Η αντιμετώπιση της σκολίωσης εξαρτάται από τη γωνία της καμπύλης, την ηλικία του ασθενούς, το είδος της σκολίωσης και το αν υπάρχει επιδείνωση.

Συντηρητική Αντιμετώπιση

Στα συντηρητικά μέσα περιλαμβάνονται τα παρακάτω:

• φυσικοθεραπεία με ασκήσεις ενδυνάμωσης και διάτασης
• κηδεμόνας σκολίωσης, ειδικά σε παιδιά με γωνία 20–40 μοιρών
• αναλγητικά ή φαρμακευτική αγωγή για την ανακούφιση από τον πόνο
• συστηματική παρακολούθηση κάθε 6 μήνες

Σε ήπιες περιπτώσεις ή σταθερές μορφές, η σκολίωση δεν απαιτεί χειρουργική επέμβαση και μπορεί να παραμείνει υπό έλεγχο.

Χειρουργική Αντιμετώπιση

Η χειρουργική θεραπεία επιλέγεται όταν:

• η σκολίωση ξεπερνά τις 45-50 μοίρες
• υπάρχει ταχεία επιδείνωση της καμπύλης
• παρατηρούνται νευρολογικά συμπτώματα ή αναπνευστική επιβάρυνση
• υπάρχει έντονος πόνος και λειτουργική αναπηρία

Ποια Διαδικασία Ακολουθείται Κατά Την Επέμβαση;

Η πιο συχνή χειρουργική επέμβαση για τη σκολίωση είναι η σπονδυλοδεσία, όπου τοποθετούνται ράβδοι, βίδες και μεταλλικά υλικά για τη διόρθωση και στήριξη της σπονδυλικής στήλης. Σε νεότερες ηλικίες μπορεί να εφαρμοστούν και τεχνικές με αυξανόμενα ραβδιά, ενώ σε ενηλίκους χρησιμοποιούνται πιο σταθερές κατασκευές. Η διαδικασία γίνεται πλέον με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους και, σε εξειδικευμένα κέντρα, μπορεί να πραγματοποιηθεί με ρομποτική υποβοήθηση για απόλυτη ακρίβεια (Ρομποτική Χειρουργική σπονδυλικής στήλης).

Ποιος Είναι Ο Χρόνος Αποθεραπείας Μετά Την Επέμβαση;

Μετά το χειρουργείο, η αποθεραπεία διαρκεί συνήθως:

• 4–6 εβδομάδες για επιστροφή σε βασικές δραστηριότητες
• 3–6 μήνες για πλήρη επιστροφή σε άθληση ή εργασία με βάρος

Οι ασθενείς φορούν ειδικό νάρθηκα για υποστήριξη, ακολουθούν φυσικοθεραπεία και αποφεύγουν έντονη σωματική καταπόνηση.

Ποια Είναι Τα Ποσοστά Επιτυχίας;

Η επιλογή του σωστού χειρουργού και η εξατομίκευση της τεχνικής παίζουν καταλυτικό ρόλο. Η χειρουργική αντιμετώπιση της σκολίωσης έχει υψηλά ποσοστά επιτυχίας, με:

• 80–90% διόρθωση της καμπύλης
• σημαντική μείωση του πόνου
• αναβάθμιση της αναπνευστικής λειτουργίας, ειδικά σε θωρακική σκολίωση
• βελτίωση της στάσης και εμφάνισης

Υπάρχουν Μετεγχειρητικές Επιπλοκές & Πώς Αντιμετωπίζονται;

Οι επεμβάσεις στη σκολίωση θεωρούνται ασφαλείς όταν διενεργούνται από έμπειρους ειδικούς. Ωστόσο, ενδέχεται να προκύψουν:

• λοίμωξη του τραύματος
• αιμορραγία ή φλεγμονή
• αποτυχία σύγκλισης της σπονδυλοδεσίας
• πόνος από τα υλικά στήριξης
• νευρολογικές επιπλοκές (σπάνια)

Η πρόληψη περιλαμβάνει την αυστηρή παρακολούθηση, την ορθή τεχνική και την επιλογή κατάλληλων υλικών.

Κόστος Αντιμετώπισης Σκολίωσης

Το κόστος θεραπείας εξαρτάται από:

• τη μέθοδο αντιμετώπισης (συντηρητική ή χειρουργική)
• τη διάρκεια νοσηλείας και την ανάγκη για υλικά
• τη χρήση ρομποτικής τεχνολογίας

Σε πολλές περιπτώσεις, καλύπτεται εν μέρει από ασφαλιστικά ταμεία ή ιδιωτικά συμβόλαια. Είναι σημαντικό να γίνεται εξατομικευμένος προϋπολογισμός με βάση τη σοβαρότητα της πάθησης.

Η σκολίωση είναι μια παθολογική παραμόρφωση που, αν και συχνά ήπια, μπορεί να επηρεάσει σοβαρά τη λειτουργία της σπονδυλικής στήλης, τη στάση του σώματος, ακόμη και την αναπνοή. Με τη σωστή διάγνωση, την κατάλληλη αντιμετώπιση και την επίβλεψη εξειδικευμένου ιατρού, διορθώνεται με επιτυχία και προσφέρει σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Ο Dr. Στυλιανός Καπετανάκης, Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής στο Δ.Π.Θ με εξειδίκευση στο Guy’s & St. Thomas Hospital του Λονδίνου και πολυετή εμπειρία, βρίσκεται στη διάθεσή σας για να σας δώσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες αναφορικά με τη σκολίωση.

Μάθετε τι είναι και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά σε παιδιά και ενήλικες, σε πιο μικρή ή σε μεγάλη ηλικία.

Επικοινωνήστε με τον γιατρό μέσω τηλεφώνου ή συμπληρώνοντας τη φόρμα επικοινωνίας και προγραμματίστε την επίσκεψή σας για την απαραίτητη διάγνωση και τον σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου πλάνου θεραπείας.