Τι Είναι Η Σπονδυλική Στένωση;

Η σπονδυλική στένωση είναι μια πάθηση κατά την οποία παρατηρείται στένωση του σπονδυλικού σωλήνα, δηλαδή του καναλιού που διατρέχει τη σπονδυλική στήλη και μέσα από το οποίο περνούν ο νωτιαίος μυελός και τα νωτιαία νεύρα. Η μείωση του διαθέσιμου χώρου προκαλεί πίεση στα νεύρα ή και στον ίδιο τον νωτιαίο μυελό, οδηγώντας συχνά σε συμπτώματα όπως πόνο, μούδιασμα, μυϊκή αδυναμία ή διαταραχές της κινητικότητας, κυρίως στα άκρα. Η στένωση της σπονδυλικής στήλης εμφανίζεται, κυρίως, σε άνδρες και γυναίκες άνω των 50 ετών και προσβάλλει συχνότερα την αυχενική και την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης.

Ποια Είδη Στένωσης Υπάρχουν;

Η σπονδυλική στένωση διακρίνεται σε διάφορα είδη, ανάλογα με τη θέση και τη μορφή της στένωσης. Τα βασικά είδη είναι τρία: η κεντρική στένωση, η πλάγια στένωση και η ενδοτρηματική στένωση. Πιο συγκεκριμένα:

• κεντρική. Αφορά τη στένωση του κεντρικού σπονδυλικού σωλήνα, όπου μπορεί να συμπιεστεί ο νωτιαίος μυελός ή η ιππουρίδα, προκαλώντας σοβαρά νευρολογικά συμπτώματα.
• πλάγια. Συμβαίνει όταν η πίεση ασκείται στις νευρικές ρίζες που εξέρχονται από το νωτιαίο κανάλι, συνήθως λόγω οστεοφύτων ή κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου.
• ενδοτρηματική. Αφορά τη στένωση του μεσοσπονδύλιου τρήματος, δηλαδή του διαστήματος από όπου περνούν τα νεύρα, και προκαλείται κυρίως από οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις.

Επιπλέον, η σπονδυλική στένωση μπορεί να ταξινομηθεί και ανάλογα με την ανατομική περιοχή όπου εμφανίζεται, όπως αυχενική, θωρακική (σπανιότερα) και οσφυϊκή στένωση. Τέλος, διακρίνεται και ως συγγενής (εκ γενετής) ή επίκτητη, η οποία εμφανίζεται στη διάρκεια της ζωής συνήθως ως αποτέλεσμα εκφυλιστικών αλλοιώσεων που σχετίζονται με τη γήρανση, όπως η οστεοαρθρίτιδα, η υπερτροφία των συνδέσμων ή η δισκοκήλη.

Ποια Είναι Τα Αίτια Εμφάνισής Της;

Οι αιτίες της σπονδυλικής στένωσης είναι ποικίλες και, συνήθως, προκύπτουν από συνδυασμό παραγόντων που μειώνουν τη διάμετρο του μεσοσπονδύλιου διαστήματος. Οι κυριότερες είναι οι εξής:

• εκφυλιστικές αλλοιώσεις λόγω ηλικίας. Η φυσιολογική φθορά των σπονδύλων και των μεσοσπονδύλιων δίσκων με την πάροδο των ετών είναι το συχνότερο αίτιο, καθώς οδηγεί σε οστεοαρθρίτιδα, δημιουργία οστεόφυτων (οστικές άκανθες) και υπερτροφία των αρθρώσεων και των συνδέσμων.
• κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου (δισκοκήλη). Η μετατόπιση υλικού από τον μεσοσπονδύλιο δίσκο προς το σπονδυλικό κανάλι μπορεί να προκαλέσει πίεση στα νεύρα και στένωση.
• υπερτροφία ή πάχυνση συνδέσμων, γνωστή κι ως αγκύλωση. Οι σύνδεσμοι που στηρίζουν τη σπονδυλική στήλη μπορεί να σκληρύνουν και να παχύνουν με την ηλικία, μειώνοντας τον διαθέσιμο χώρο στον σπονδυλικό σωλήνα.
• σπονδυλολίσθηση. Η μετατόπιση ενός σπονδύλου πάνω στον επόμενο μπορεί να στενέψει το σπονδυλικό κανάλι.
• συγγενής (εκ γενετής) στένωση. Ορισμένα άτομα γεννιούνται με πιο στενό σπονδυλικό σωλήνα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων σε μικρότερη ηλικία.
• τραυματισμοί και κατάγματα. Κάκωση ή κάταγμα στη σπονδυλική στήλη μπορεί να προκαλέσει παραμόρφωση και στένωση του σωλήνα και χρήζει άμεσης χειρουργικής αποκατάστασης.
• όγκοι στη σπονδυλική στήλη. Μάζες ή όγκοι που αναπτύσσονται εντός ή γύρω από τη σπονδυλική στήλη μπορούν να περιορίσουν το χώρο του σπονδυλικού σωλήνα. Έχουν πολύ πιο γρήγορη εξέλιξη συγκριτικά με τον εκφυλισμό της σπονδυλικής στήλης και απαιτούν άμεση χειρουργική παρέμβαση.

Ποια Συμπτώματα Προκαλεί Η Σπονδυλική Στένωση;

Τα συμπτώματα της σπονδυλικής στένωσης περιλαμβάνουν:

• πόνο στα κάτω άκρα, κυρίως από τους γλουτούς μέχρι τις γαστροκνημίες, που επιδεινώνεται κατά το περπάτημα και βελτιώνεται στην καθιστική θέση
• μούδιασμα, μυρμηγκιάσματα ή αίσθηση βελόνων στα πόδια και τα δάκτυλα των ποδιών
• μυϊκή αδυναμία στα κάτω άκρα, ειδικά σε προχωρημένες περιπτώσεις
• νευρογενή διαλείπουσα χωλότητα, δηλαδή σταδιακή μείωση της απόστασης που μπορεί να περπατήσει ο ασθενής πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα, με ανακούφιση όταν καθίσει
• πόνο ή αίσθημα βαρύτητας και κράμπες στα πόδια
• οσφυαλγία που βελτιώνεται με την κάμψη του κορμού προς τα εμπρός ή με την καθιστική θέση
• διαταραχές στον έλεγχο της ούρησης και της αφόδευσης, σε σοβαρές περιπτώσεις
• στην αυχενική μοίρα, μούδιασμα και μυρμήγκιασμα στα χέρια και δάχτυλα, αίσθηση αδυναμίας σε χέρια και πόδια, απώλεια συντονισμού κινήσεων και ισορροπίας, καθώς και πόνο στον αυχένα, ζαλάδες και πονοκέφαλο

Τα συμπτώματα, συνήθως, επιδεινώνονται με την ορθοστασία και τη βάδιση και βελτιώνονται με την κάμψη του κορμού ή το κάθισμα, λόγω της προσωρινής ανακούφισης της πίεσης στα νεύρα.

Πώς Γίνεται Η Διάγνωση Της Στένωσης Στην Σπονδυλική Στήλη;

Η διάγνωση της σπονδυλικής στένωσης βασίζεται σε:

• λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού
• κλινική εξέταση του ασθενούς, όπου καταγράφονται τα συμπτώματα όπως πόνος, διαλείπουσα χωλότητα και μειωμένη ικανότητα βάδισης. Η φυσική εξέταση μπορεί να δείξει χαρακτηριστικά όπως μειωμένη λόρδωση, βάδιση με οσφυϊκή κάμψη και συχνά φυσιολογική νευρολογική εικόνα
• απεικονιστικές εξετάσεις, κυρίως μαγνητική τομογραφία (MRI), που απεικονίζει με ακρίβεια το εύρος του σπονδυλικού σωλήνα, την πίεση στις νευρικές ρίζες, προβολές ή κήλες δίσκων και υπερτροφία συνδέσμων
• αξονική τομογραφία ή αξονική μυελογραφία για την αξιολόγηση της στένωσης, όταν η μαγνητική τομογραφία δεν είναι εφικτή (π.χ. χρήση βηματοδότη ή υλικών οστεοσύνθεσης)

Πώς Αντιμετωπίζεται Η Σπονδυλική Στένωση;

Η θεραπεία της σπονδυλικής στένωσης καθορίζεται από τον βαθμό και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Σε περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα είναι ήπια, προτιμάται αρχικά η συντηρητική αντιμετώπιση, η οποία συμβάλλει στην αποφυγή ή καθυστέρηση της ανάγκης για χειρουργική επέμβαση. Ωστόσο, όταν εμφανίζονται νευρολογικά προβλήματα, το χειρουργείο καθίσταται απαραίτητο για την αποκατάσταση της κατάστασης.

Συντηρητική Αντιμετώπιση

Η συντηρητική αντιμετώπιση της σπονδυλικής στένωσης περιλαμβάνει τα εξής βασικά σημεία:

• φυσικοθεραπεία για ενδυνάμωση των μυών γύρω από τη σπονδυλική στήλη
• ασκήσεις και διατάσεις για αποσυμφόρηση των νεύρων και βελτίωση της κινητικότητας
• φαρμακευτική αγωγή με χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), αναλγητικών και μυοχαλαρωτικών για την ανακούφιση από τον πόνο και τη φλεγμονή
• επισκληρίδιες εγχύσεις στεροειδών κοντά στα ερεθισμένα ή πιεσμένα νεύρα για μείωση της φλεγμονής, με αποτελέσματα που διαρκούν από δύο εβδομάδες έως έξι μήνες
• τροποποίηση καθημερινών δραστηριοτήτων με αποφυγή στάσεων ή κινήσεων που επιδεινώνουν τα συμπτώματα, όπως η διατήρηση ελαφριάς πρόσθιας κάμψης του κορμού (π.χ. σκύψιμο προς τα εμπρός)
• χρήση κηδεμόνα οσφύος (αντιλορδωτικός κηδεμόνας), ο οποίος μειώνει τη λόρδωση της οσφυϊκής μοίρας μέσω της κάμψης του κορμού, βοηθώντας στην ανακούφιση των συμπτωμάτων

Η συντηρητική αντιμετώπιση στοχεύει στην ανακούφιση από τον πόνο, στη βελτίωση της διαλείπουσας χωλότητας και της ποιότητας ζωής, ωστόσο δεν εξασφαλίζει διάνοιξη του σπονδυλικού σωλήνα.

Χειρουργική Αντιμετώπιση

Η χειρουργική αντιμετώπιση της σπονδυλικής στήλης περιλαμβάνει σύγχρονες τεχνικές, πολλές από τις οποίες είναι ελάχιστα επεμβατικές, με στόχο τη μείωση του μετεγχειρητικού πόνου και την ταχεία αποκατάσταση. Οι βασικές χειρουργικές μέθοδοι είναι:

• πεταλεκτομή. Αφαίρεση του πετάλου του σπονδύλου για να διευρυνθεί ο σπονδυλικός σωλήνας
• πεταλοτομή. Αφαίρεση ή διαμόρφωση τμήματος του πετάλου του σπονδύλου για αποσυμπίεση του σπονδυλικού σωλήνα, με ελάχιστη επεμβατικότητα
• δισκεκτομή. Αφαίρεση τμήματος του μεσοσπονδύλιου δίσκου που πιέζει νεύρο, με χρήση μικροσκοπίου ή ενδοσκοπίου
• τρηματεκτομή. Χειρουργική διάνοιξη του τρήματος εξόδου του νεύρου για ανακούφιση πίεσης
• σπονδυλοδεσία. Σταθεροποίηση και συνοστέωση δύο ή περισσότερων σπονδύλων, είτε με ανοιχτή είτε με διαδερμική (ελάχιστα επεμβατική) τεχνική, σε περιπτώσεις συνύπαρξης σημαντικού βαθμού σκολίωσης και σπονδυλολίσθησης (εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση)
• ενδοσκοπική χειρουργική. Χρήση ενδοσκοπίου με μικρές τομές (<1cm) για αντιμετώπιση δισκοκήλης, στένωσης και άλλων παθήσεων, με ελάχιστη καταστροφή ιστών, μικρή απώλεια αίματος και ταχεία ανάρρωση
• ρομποτική χειρουργική της σπονδυλικής στήλης. Χρήση εξελιγμένης τεχνολογίας διεγχειρητικής πλοήγησης σε συνδυασμό με έναν ρομποτικό βραχίονα, ο οποίος εκτελεί τις εντολές του χειρουργού με εξαιρετικά υψηλή ακρίβεια

Ποια Διαδικασία Ακολουθείται Κατά Την Επέμβαση;

Η πεταλεκτομή είναι η προτιμώμενη χειρουργική επέμβαση για την οσφυϊκή σπονδυλική στένωση, με στόχο την αποσυμπίεση των νεύρων αφαιρώντας το οστό και τους μαλακούς ιστούς που προκαλούν πίεση. Η επέμβαση γίνεται τόσο στην οσφύ όσο και στον αυχένα, και οι σύγχρονες τεχνικές επιτρέπουν μικρότερες τομές, ενώ οι βασικοί στόχοι παραμένουν αμετάβλητοι. Τα βασικά βήματα της διαδικασίας είναι τα εξής:

• καθορισμός με ακρίβεια του επιπέδου της σπονδυλικής στένωσης
• τοποθέτηση του ασθενούς σε πρηνή θέση και χορήγηση γενικής αναισθησίας
• εκτέλεση τομής στη μέση γραμμή της οσφύος
• αποκόλληση των ραχιαίων μυών αμφοτερόπλευρα σε πολλαπλά επίπεδα για πρόσβαση στους σπονδύλους
• αφαίρεση μέρους του πετάλου και τμήματος του υπερτροφικού ωχρού συνδέσμου για απελευθέρωση των νευρικών ριζών
• αφαίρεση μικρού τμήματος των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων για επιπλέον χώρο στις νευρικές ρίζες
• σε περιπτώσεις συνοδού αστάθειας ή εκτενούς αποσυμπίεσης που προκαλεί αστάθεια, πραγματοποιείται ταυτόχρονα σπονδυλοδεσία με χρήση υλικών (βίδες, ράβδοι) και μοσχεύματος για σταθεροποίηση

Ποιος Είναι Ο Χρόνος Αποθεραπείας Μετά Την Επέμβαση;

Ο χρόνος αποθεραπείας μετά την επέμβαση για την αντιμετώπιση της σπονδυλικής στένωσης ποικίλλει ανάλογα με το είδος της επέμβασης και την κατάσταση του ασθενούς. Για επεμβάσεις όπως η πεταλεκτομή, η κινητοποίηση του ασθενούς ξεκινά ήδη την ίδια ημέρα του χειρουργείου με τη χρήση ειδικής ζώνης οσφύος, και η αποκατάσταση περιλαμβάνει φυσικοθεραπείες και ασκήσεις ενδυνάμωσης για περίπου 6 εβδομάδες. Σε επεμβάσεις όπως η δισκεκτομή, ο χρόνος αποθεραπείας είναι συνήθως σύντομος, με τους ασθενείς να επανέρχονται στις καθημερινές τους δραστηριότητες μέσα σε λίγες ημέρες έως λίγες εβδομάδες. Σε πιο εκτεταμένες επεμβάσεις, όπως η σπονδυλοδεσία, η αποθεραπεία είναι πιο μακρά και μπορεί να διαρκέσει από αρκετές εβδομάδες έως και 3-4 μήνες.

Ποια Είναι Τα Ποσοστά Επιτυχίας;

Τα ποσοστά επιτυχίας των επεμβάσεων για σπονδυλική στένωση κυμαίνονται από 70-80% για την πεταλεκτομή έως και πάνω από 90-95% για πιο σύγχρονες και ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, με τη σπονδυλοδεσία να έχει επίσης υψηλά ποσοστά επιτυχίας γύρω στο 85-90%.

Υπάρχουν Μετεγχειρητικές Επιπλοκές & Πώς Αντιμετωπίζονται;

Η χειρουργική αποκατάσταση της σπονδυλικής στένωσης θεωρείται γενικά μια πολύ ασφαλής διαδικασία. Παρόλα αυτά, υπάρχει μια πολύ μικρή στατιστική πιθανότητα να προκύψουν επιπλοκές από το χειρουργείο, όπως οι ακόλουθες, οι οποίες είναι όμως αντιμετωπίσιμες με κατάλληλη μετεγχειρητική φροντίδα:

• μερική παράλυση. Αποτελεί την πιο σοβαρή επιπλοκή, η οποία όμως εμφανίζεται σε λιγότερο από το 1% των περιπτώσεων
• λοίμωξη, η οποία αντιμετωπίζεται προληπτικά με τη χορήγηση αντιβιοτικών
• διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού (σπάνια), που ενδέχεται να δυσκολέψει την επούλωση του τραύματος, ωστόσο συνήθως δεν επηρεάζει το τελικό αποτέλεσμα της επέμβασης
• σύνδρομο αποτυχημένης χειρουργικής επέμβασης, το οποίο χαρακτηρίζεται από χρόνιο ή υποτροπιάζον πόνο μετά το χειρουργείο, με συχνότητα 5-10%. Αιτίες περιλαμβάνουν λανθασμένη χειρουργική διαδικασία, υπολειπόμενη στένωση, αστάθεια, ψευδάρθρωση ή απόρριψη μοσχεύματος. Η θεραπεία συχνά απαιτεί επανεγχείρηση
• σύνδρομο μετάβασης δηλαδή εμφάνιση νέων περιοχών πόνου λόγω αλλαγών στη δομή της σπονδυλικής στήλης, υποτροπή δισκοκήλης ή επιδείνωση στένωσης, τα οποία προκύπτουν κυρίως μετά από σπονδυλοδεσία και αντιμετωπίζονται είτε με συντηρητική θεραπεία είτε με επανεγχείρηση

Ο Dr. Στυλιανός Καπετανάκης, Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής στο Δ.Π.Θ με εξειδίκευση στο Guy’s & St. Thomas Hospital του Λονδίνου και πολυετή εμπειρία, βρίσκεται στη διάθεσή σας για να σας δώσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες αναφορικά με τη σπονδυλική στένωση.

Επικοινωνήστε με τον γιατρό μέσω τηλεφώνου ή συμπληρώνοντας τη φόρμα επικοινωνίας και προγραμματίστε την επίσκεψή σας για την απαραίτητη διάγνωση και τον σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου πλάνου θεραπείας.